Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi’nin 29 Kasım 1988 tarihli birleşiminde kabul olunan "Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası ", Anayasa'nın 94 (1) maddesi gereğince, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından Resmi Gazete'de yayınlanmak suretiyle ilan edildi.

1998 yılına kadar aktif olarak çalışmalarına başlayamayan Enstitü, 1998 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi arasında imzalanan ''Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projesi'' ile ilk çalışmalarına başladı. Oluşturulan Merkez Müdürlüğün yanında Türkmenköy'de bir araştırma istasyonu alt yapısı oluşturuldu ve 1999 yılında Türkmenköy Araştırma İstasyonu devreye girdi.  2016 yılında sona eren protokol 12.06.2018  tarihinde imzalanan yeni bir protokol  ile yürütülen çalışmaların devamlığı sağlandı.

2003 yılında Enstitü Güzelyurt'ta da bir istasyon açarak iki istasyonla çalışmalarına devam etti.

Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projeleri (TAGEP) Tahıllar, Meyvecilik, Sebze ve Hayvancılık alanlarında  verim ve  çeşit adaptasyon   çalışmaları olarak yürütülmüştür.

Bu bağlamda başlayan adaptasyon çalışmaları kapsamında personel istihdamı ve eğitim aktiviteleri ile Enstitü aktif görevler ifa etmeye başladı.

2009 yılına kadar Enstitü'de özellikle TAGEP kapsamında çalışmalar yapılırken, bunun yanında Avrupa Birliği Bitkisel Üretim Projesi de yürütülmeye başlandı.

Tarım ve Doğal Kaynakalar  Bakanlığı ile T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı arasında 2009 yılında imzalanan ''Tarımsal Araştırmalar Alanında İşbirliği'' protokolü kapsamında Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile T.C. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü , araştırma faaliyetlerinde bulunmak ve işbirliği içerisinde araştırma projeleri üreterek uygulamakla sorumlu tutuldu.

TAE, Türkmenköy Araştırma Enstitüsü bünyesinde 2011 yılında NEMATOLOJİ Laboratuarı kuruldu. Laboratuar aktif olarak üreticilere hizmet vermektedir. Ocak 2013'te Biyoteknoloji Laboratuarının temelleri atıldı.31 Ocak 2019 tarihinde açılışı yapılan Biyoteknoloji Laboratuvarı aktif olarak çalışma faaliyetlerine başlamıştır. Laboratuvarda öncelikli olarak virusten ari fidan üretmek amaçlanmıştır.  Bu kapsamda Doku Kültürü ve Biyoteknoloji Laboratuvarı GDO’lu ürün tespiti ve korumaya alınan endemik bitki üretimi gibi birçok  konularda da hizmet vermeye devam edecektir.

Yine  24.01.2019  tarihinde Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve  Lefke Avrupa Üniversitesi  arasında imzalanan Protokol ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarımsal potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik tarımsal araştırma-geliştirme-uygulama ve danışmanlık hizmetleri ile Ar-Ge faaliyetlerini gerçekleştirmek maksadı ile kurulan Güzelyurt Bioteknoloji Laboratuvarının araştırma enstitüsü ve fakülte tarafından daha etkin bir şekilde kullanımını sağlamak amaçlandı.

TAE , yürütülen Projeler yanında  TC Lefkoşa Büyükelçiliği , Tagem uzmanları ve Çukuova Üniversitesi Öğretim Üyeleri  desteği ile Tarıma yön verecek  birçok konuda da çalışmalar yürütülmüş ve kaynaklar oluşturulmuştur. KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nün organisazyonu, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve LAÜ Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi  Dekanlığı’nın Danışmalığı ile ‘KKTC Bitkisel Üretim Çalıştayı’ 18-20 Eylül 2012 Tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalıştay 204 kişilik oldukça geniş bir katılımla gerçekleştirilmiştir. Çalıştay 10 profesör 15 Dr. ve yük.mühendis danışman kadrosu destek vermiş ve yönetilmiştir. TAE, 2012 yılında KKTC BİTKİSEL ÜRETİM ÇALIŞTAYI ile 99 Bitkisel Türle ilgili;

1- Mevcut durum değerlendirmesi
2- Ürünlerle İlgili sorunlar ve çözüm önerileri
3- Ürünlerle ilgili hasat sonrası muhafaza, işleme ve pazarlama sırasında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri
4- Destekleme politikaları
5- Ürünlerle ilgili zayıf ve güçlü yanların tespiti ve değerlendirilmesi
6- Ürünlerle ilgili fırsat ve tehditlerin tespiti ve değerlendirilmesi
7- Bitki Deseni Planlama çalışmalarına geniş ve ortak akıl yöntemiyle bilimsel yazılı öneri getirmiştir.    

Sonuç raporu 1000 adet kitap basılmış tüm paydaşlar ve basın ile paylaşılmıştır.

2016 Eylül ayında TAE Bitki Deseni Planlaması Projesini tamamlayarak yayınlamıştır.  Bu projenin amacı, KKTC Tarım Master Planına kaynak oluşturacak Bitkisel Üretim mevcut durumunun ve hedeflerinin ortaya konmasıdır. Bu amaçla, KKTC koşullarına uygun, ekonomik öneme sahip, bitki tür ile çeşitlerinin mevcut ve planlanan üretimi 17 tarımsal bölge için belirlenmiştir. 

KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı,  BİTKİ DESENİ PLANLAMA PROJESİ’ni, 2000 yılında Bakanlık ile Çukurova Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen ‘‘Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi’’ verilerini esas alarak planlamıştır. 

Projede 52 farklı bitki türü kullanılarak, KKTC’nin 17 tarım bölgesi için planlama yapılmıştır. Bahçe Bitkileri ve Tarla Bitkileri dallarında yapılan planlamada; Tarla Bitkileri ile ilgili 5 yıllık, Bahçe Bitkileri ile ilgili 10 yıllık hedefler belirlenmiştir. İthalat ve ihracat verileri ile arz ve talep ilişkilerinin bilimsel verilerle harmanlanması sonucu ortaya çıkan planda yetiştirilmesi önerilen türlerin alan bazında planlanması da gerçekleştirilmiştir. Hangi bölgede, hangi türlerin, ne kadar alanda yetiştirilmesinin yanında her bir türle ilgili yapılacak olan eylem planları ile hedefler, uluslararası proje formatında netlik kazanacak ve Master Plan uygulamaya konulacaktır. 

Proje ile Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın 52 farklı bitki türü konusundaki vizyonu belirlenmiştir. 

Projede;

1- Mevcut Durum
2- Optimum Koşullarda Elde Edilebilecek Verim
3- İhtiyaç Duyulan Ek Üretim Alanı ve Ürün Miktarı
4- İhtiyacın Karşılanabilmesi İçin Önerilen Çeşitler yer almaktadır. 

2017 yılında basımı gerçekleştirilen KKTC Tarım Master Planına T.C . Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, TC Lefkoşa Büyükelçiği, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakülestesi, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığının tüm birimleri ve kurumumuz TAE büyük katkı koymuştur.

3-4 Ekim 2018 tarihinde Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığının düzenlediği ''KKTC Narenciye Çalıştayı'' Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nün (TAE ) Organizasyonu ve Adana Tarımsal Yayım ve Hizmet içi Eğitim Merkezi (TAYEM) moderatörlüğünde Güzelyurt’ta gerçekleştirilmiştir. Bu çalıştay ile  KKTC Tarım Master Planı eylem planlarının hazırlanması için tüm paydaşların geniş katılımı ile narenciye sektörünün güncel durumu, sorunlarının tespiti ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalıştaydaki oturumlarda, birçok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve üreticiler olmak üzere toplam 52 katılımcı ile çalışılmıştır. Çalıştay ilgili belirtilen başlıklar altında değerlendirilmiştir: 

1- Mevcut Durum Değerlendirmesi 
2- Narenciye Üretiminden Hasatta Kadar Olan Sorunlar ve Çözüm Önerilerinin Tartışılması 
3- Narenciyede Hasat Sonrası Muhafaza, İşleme ve Pazarlama Sırasında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerilerinin Tartışılması 
4- Narenciye Destekleme Politikaları Önerilerinin Tartışılması 
5- Narenciye ile İlgili Zayıf ve Güçlü Yanların Tespiti ve Değerlendirilmesi 
6- Narenciye ile İlgili Fırsat ve Tehditlerin Tespiti ve Değerlendirilmesi 

Çalıştay sonunda alınan görüşler ''TAE BİLGİ İŞLEM MERKEZİ'' tarafından bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Oluşan bilgi veri tabanı % olarak önem sırasına göre işlenmiştir.  Çalıştay sonuç raporu, değerlendirmesi ve eylem planları  TAE uzmanları tarafından hazırlanıp 58 sayfalık kitap şeklinde basım aşamasına getirilmiştir.

TAE 2010 yılından  beri yaptığı çalışmaların sonuçlarını yayınladığı kitapçıklarla seminer ve tarım fuarlarında üreticilere dağıtmıştır . Yayınlanan kitaplarımız;Turunçgil, Zeytin, Nar, Kayısı, Badem, Üzüm, Şeftali, Erik, Çilek, İncir, Nektarin, Avakado, Huhubat El kıtapçığı , Meyvecilikte Budama ve Aşılama Teknikleri,  Patates yetiştiriciliği, Keçi yetiştiriciliği ve Toprak kökenli patojenler ve Nematodlar toprak dezenfeksiyonu için Uygulamaların tanıtımı uygulama şekilleri.

TAE bugüne kadar yaptığı  çalışmalar sonucunda 36 tane ulusal yayın, 11 tane uluslararası yayın ile  kongre ve sempozyumlarda KKTC nin bilimsel alanda tanınmasına da  katkı koymuştur. Ayrıca TAE bünyesinde yürütülen ıslah çalışmaları neticesinde 2 adet fiğ ve 2 adet arpa çeşitlerimiz ülkemiz adına ilk kez tescil edilmek üzere başvuruları yapılmıştır. Yakın bir gelecekte ülkemiz adına mevcut yerel gen kaynaklarımızın belirlenmesi ve muhafazası çalışmalarımız neticesinde  harup, badem, incir, alıç, babutsa, asma ve zeytin gibi bitkilerde de  ülkemiz adına tescil başvuruları yapacağız.

TAE her geçen gün çalışma konularına ve alanlarını  günün  gerçeklerini de takip ederek  genişlemekte ve büyümektedir. Bu bağlamda 2019 yılı itibari ile Tarım Dairesi Bünyesinde bulunan Lefkoşa ve Güzelyurt üretim fidanlıkları da  Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesine katılarak  çalışmalarımız daha etkin ve verimli bir şekilde  devam etmesi hedeflenmiştir.